Η ατοπική δερματίτιδα, επίσης γνωστή ως ατοπικό έκζεμα, είναι ένας τύπος φλεγμονής του δέρματος (δερματίτιδα). Προκαλεί φαγούρα, ερυθρό, πρησμένο και σκασμένο δέρμα. Διαυγές υγρό μπορεί να βγαίνει από τις βλάβες, οι οποίες παχαίνουν με πάροδο του χρόνου. Η νόσος αρχίζει συνήθως στην παιδική ηλικία και αλλάζει σε σοβαρότητα με την πάροδο των ετών. Στα μωρά κάτω του ενός έτους η νόσος επηρεάζει το μεγαλύτερο μέρος του σώματος στη συνέχεια περιορίζεται  στο πίσω μέρος των γονάτων και μπροστά από τους αγκώνες. 

​

 Στους ενήλικες τα χέρια και τα πόδια είναι οι πιο συχνά πληγείσες περιοχές. Το ξύσιμο επιδεινώνει τα συμπτώματα και τα άτομα που νοσούν  έχουν αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων του δέρματος. Πολλοί άνθρωποι με ατοπική δερματίτιδα αναπτύσουν αλλεργική ρινίτιδα ή άσθμα. Τα αιτία είναι άγνωστα, αλλά περιλαμβάνουν τη γενετική προδιάθεση, δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, περιβαλλοντικές εκθέσεις, και ανωμαλίες στη διαπερατότητα του δέρματος. 

​

 Σε όμοιους δίδυμους υπάρχει πιθανότητα 85% να πάσχουν και οι δύο. Άτομα που ζουν σε πόλεις και ξηρά κλίματα επηρεάζονται πιο συχνά. Η έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες ή το συχνό πλύσιμο των χεριών επιδεινώνει τα συμπτώματα. Το στρες μπορεί να κάνει χειρότερα τα συμπτώματα αλλά δεν είναι η αιτία. Η νόσος δεν είναι μεταδοτική. Η διάγνωση  βασίζεται στην κλινική εικόνα. Άσθένειες που πρέπει να αποκλειστούν πριν γίνει η  διάγνωση είναι η δερματίτιδα εξ επαφής, η ψωρίαση, και  ησμηγματορροϊκή δερματίτιδα. 

​

 Η θεραπεία περιλαμβάνει την αποφυγή πραγμάτων που επιδεινώνουν την νόσο, καθημερινά μπάνια με εφαρμογή μιας ενυδατικής κρέμας στη συνέχεια, κρέμες στεροειδών όταν υπάρχει έξαρση, και φάρμακα για την φαγούρα. Τη νόσο επιδεινώνουν ρούχα από μαλλί, σαπούνια, αρώματα , το χλώριο, η σκόνη και ο καπνός του τσιγάρου.

​

 Η φωτοθεραπεία μπορεί να είναι χρήσιμη σε μερικούς ανθρώπους. Στεροειδή χάπια ή αναστολείς της καλσινευρίνης τοπικά μπορεί περιστασιακά να χρησιμοποιηθούν εάν άλλα μέτρα δεν είναι αποτελεσματικά. Αντιβιοτικά από το στόμα θα χρειασθούν σε μία βακτηριακή επιλοίμωξη. Διαιτητικές αλλαγές χρειάζονται μόνο εάν υπάρχει υποψία τροφικής αλλεργίας. Η ατοπική δερματίτιδα επηρεάζει περίπου το 20% των ανθρώπων σε κάποια στιγμή στη ζωή τους.  Είναι πιο συχνή σε παιδιά μικρότερης ηλικίας. ενώ δεν υπάρχει φυλλετική προτίμηση.

 

Συμπτώματα

 

Τα βρέφη που έχουν ατοπική δερματίτιδα,  έχουν συχνά ξηρό και φολιδωτό δέρμα που καλύπτει ολόκληρο το σώμα, εκτός ίσως από την περιοχή της πάνας, έντονα κνησμώδες και ερυθρό,συνήθως στο πρόσωπο και στις εκτατικές επιφάνειες των χεριών και των γλουτών. Στα βλέφαρα σημεία όπως η Dennie-Morgan υποκόγχια πτυχή, υπο-ωτική σχισμή, περικογχική μελάγχρωση. Μετα-φλεγμονώδη υπέρχρωση στο λαιμό δίνει την κλασική εμφάνιση «βρώμικου λαιμού». Λειχηνοποίηση, εκδορές και διάβρωση στον κορμό μπορεί να υποδεικνύει δευτερογενή μόλυνση.

 

 

Αίτια

 Η αιτία της δεν είναι γνωστή, αν και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις γεννητικής προδιάθεσης, και κάποιες ενδείξεις ότι το μεγάλωμα των παιδιών σε αποστειρωμένες συνθήκες , ότι την ενθαρύνοει. Πολλοί άνθρωποι με νόσο Alzheimer έχουν οικογενειακό ιστορικό ατοπίας. Ατοπία είναι μια άμεση εμφάνιση αλλεργικής αντίδρασης (τύπος αντίδρασης 1 υπερευαισθησίας) όπως το  άσθμα, και οι τροφικές αλλεργίες, και η ατοπική δερματίτιδα.Το 2006 ανακαλύφθηκε ότι μεταλλάξεις στο γονίδιο που είναι υπεύθηνο για την παραγωγή φιλαγγρίνη αυξάνουν  σημαντικά τον κίνδυνο για την ανάπτυξη ατοπικής δερματίτιδας.

 

Δύο μεταλλάξεις βρέθηκαν ότι επηρεάζουν περίπου το 5% των ανθρώπων στη Δυτική Ευρώπη που μπορεί να διαταράξει την παραγωγή της φιλαγγρίνης. Η Φιλαγγρίνη είναι μια πρωτεΐνη που παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση του νερού στην κερατίνη στιβάδα. Οι άνθρωποι που έχουν αυτές τις μεταλλάξεις έχουν συχνά ξηρό δέρμα. Η  φιλαγγρίνη παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της επιφάνειας του δέρματος ελαφρώς όξινη, ως εκ τούτου, δίνοντας αντιμικροβιακή δράση. Σύμφωνα με την υπόθεση της υγιεινής, όταν τα παιδιά έχουν μεγαλώσει εκτίθενται σε αλλεργιογόνα στο περιβάλλον σε νεαρή ηλικία, το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι πιο πιθανό να τα ανέχονται, ενώ τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε ένα σύγχρονο περιβάλλον "υγιεινής" είναι λιγότερο πιθανό να εκτεθούν σε αυτά τα αλλεργιογόνα σε νεαρή ηλικία, και, όταν τελικά εκτίθενται, να αναπτύξουν αλλεργίες. τα παιδιά με κακές συνθήκες υγιεινής είναι σε χαμηλότερο κίνδυνο για την ανάπτυξη α.δ. , όπως είναι τα παιδιά που πίνουν μη παστεριωμένο γάλα. Η έκθεση σε ακάρεα σκόνης πιστεύεται ότι συμβάλλει στον κίνδυνο ενός ατόμου για την ανάπτυξη α.δ..Μια διατροφή υψηλή σε φρούτα φαίνεται να έχει προστατευτική επίδραση έναντι στην α.δ.., ενώ το αντίθετο φαίνεται ισχύει  για τα fast food. Η ατοπική δερματίτιδα εμφανίζεται μερικές φορές ταυτόγχρονα με την κοιλιοκάκη και μη κοιλιακή ευαισθησία στη γλουτένη.

 

Αντιμετώπιση

 Η ενυδάτωση αποτρέπει την ξηρότητα του δέρματος  και μειώνει την ανάγκη για άλλα φάρμακα. Ατομα που πάσχουν από α.δ.  αναφέρουν ότο βελτίωση της υγρασίας του δέρματος φέρει βελτίωση των συμπτωμάτων. Μπάνιο τακτικά σε χλιαρό ειδικά σε θαλασσινό νερό. Αποφυγή μάλλινων ρούχων. Δίαιτα. Η βιταμίνη D είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για την α.δ.. Παραμένει ασαφές εάν η διατροφική πρόσληψη των ω-3 λιπαρών οξέων έχει ένα σαφή προληπτικό ή θεραπευτικό ρόλο, ή αν τα οξέα η-6 λιπαρά επιδυνώνουν τις  ατοπικές νόσους. 

 

 Αρκετά προβιοτικά φαίνεται να έχουν θετική επίδραση με μια βελτίωση 20%  ΗΣε άτομα με κοιλιοκάκη ή μη κοιλιακή ευαισθησία στη γλουτένη, μια δίαιτα ελεύθερη γλουτένης βελτιώνει τα συμπτώματά τους και αποτρέπει την εμφάνιση νέων κρουσμάτων. Τοπικά κορτικοστεροειδή, όπως η υδροκορτιζόνη έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στη α.δ..Αν η θεραπεία με τοπικά κορτικοστεροειδή και ενυδατικά αποτύχει, βραχυχρόνια θεραπεία με  αναστολείς της καλσινευρίνης, όπως tacrolimus ή pimecrolimus μπορεί να δοκιμαστούν. Μια πιο νέα μορφή θεραπείας περιλαμβάνει την έκθεση σε υπεριώδη ευρεία ή στενή ζώνη (UV) φωτός.